Co kryje się za tym terminem?
Choroba holenderska, choć nazwa może sugerować coś innego, nie jest wcale chorobą w sensie medycznym. To termin ekonomiczny, który opisuje negatywne konsekwencje nagłego napływu dużych dochodów do jednego sektora gospodarki, zazwyczaj związanego z odkryciem i eksportem zasobów naturalnych, takich jak ropa naftowa lub gaz ziemny. Skąd ta nietypowa nazwa?
Geneza terminu: przypadek Holandii
Termin ten narodził się w latach 60. XX wieku, kiedy to Holandia odkryła duże złoża gazu ziemnego na Morzu Północnym. Gwałtowny wzrost dochodów z eksportu gazu spowodował umocnienie się kursu waluty holenderskiej (guldena). To z kolei doprowadziło do spadku konkurencyjności eksportu innych gałęzi przemysłu, ponieważ holenderskie produkty stały się droższe dla zagranicznych nabywców. Właśnie to zjawisko nazwano chorobą holenderską.
Mechanizm działania patologii ekonomicznej
Jak dokładnie przebiega ten proces? Wzrost dochodów z eksportu zasobów naturalnych prowadzi do umocnienia się waluty krajowej. Silna waluta sprawia, że towary eksportowane przez inne sektory gospodarki stają się droższe na rynkach międzynarodowych, a import staje się tańszy. To z kolei prowadzi do spadku produkcji i zatrudnienia w sektorach eksportowych (przemysł, rolnictwo), które nie są związane z zasobami naturalnymi.
Negatywne skutki koncentracji na jednym sektorze
Choroba holenderska może prowadzić do nadmiernego uzależnienia gospodarki od jednego sektora. Kiedy zasoby naturalne się wyczerpią lub ich ceny spadną, gospodarka może znaleźć się w poważnych tarapatach. Dodatkowo, napływ dużych pieniędzy może prowadzić do wzrostu inflacji i nierówności społecznych.
Przykłady występowania tego zjawiska na świecie
Holandia nie jest jedynym krajem, który doświadczył skutków choroby holenderskiej. Podobne zjawiska zaobserwowano w innych krajach, które nagle stały się eksporterami ropy naftowej lub innych surowców, np. w Nigerii, Norwegii (w mniejszym stopniu dzięki skutecznej polityce zarządzania funduszami), czy w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej.
Sposoby walki z niekorzystnymi konsekwencjami
Czy można zapobiec negatywnym skutkom choroby holenderskiej? Tak, istnieje kilka strategii. Ważne jest, aby dochody z eksportu zasobów naturalnych były inwestowane w rozwój innych sektorów gospodarki, np. w edukację, infrastrukturę czy innowacje. Należy również dbać o stabilność makroekonomiczną i unikać nadmiernego umacniania się waluty.
Fundusze surowcowe jako narzędzie prewencji
Popularnym rozwiązaniem jest tworzenie funduszy surowcowych, które gromadzą dochody z eksportu zasobów naturalnych i inwestują je w długoterminowe projekty rozwojowe. Fundusze te pozwalają na oddzielenie dochodów z eksportu od bieżącego budżetu państwa i uniknięcie nadmiernego wzrostu konsumpcji.
Diversyfikacja gospodarki: klucz do długotrwałego rozwoju
Kluczem do uniknięcia negatywnych skutków choroby holenderskiej jest dywersyfikacja gospodarki. Należy inwestować w rozwój różnych sektorów, tak aby gospodarka nie była nadmiernie uzależniona od jednego źródła dochodów. Długoterminowy wzrost gospodarczy wymaga inwestycji w edukację, badania i rozwój, oraz wspierania przedsiębiorczości.
Dodaj komentarz